Alergie wziewne – co warto o nich wiedzieć?

Alergia to wojna, którą organizm alergika toczy z wrogiem. Wróg ten jest o tyle groźny, że nie tylko jest niewidoczny, ale i wszechobecny i niezwykle trudno się przed nim uchronić. Alergeny, które dla zdrowego człowieka są zupełnie niegroźne, dla alergika stanowią poważne niebezpieczeństwo: wywołują nieprzyjemne objawy i mogą prowadzić do niebezpiecznych dla zdrowia powikłań.

PM-PL-OTRI-23-00089

Światowa Organizacja Alergii podaje, że ok. 30-40% [1]. całej populacji to osoby, u których występuje co najmniej jedno ze schorzeń alergicznych. Światowa Organizacja Zdrowia przedstawia natomiast dane, z których wynika, że alergia zajmuje trzecie miejsce [2] na liście chorób przewlekłych. NFZ szacuje, że w Polsce łącznie na choroby alergiczne choruje ok. 12 mln [3] osób, z czego aż 8 mln [4] cierpi na alergiczny nieżyt nosa, a ponad 4 mln [5] walczy z astmą. W obliczu przedstawionych danych nie można mieć wątpliwości – alergie to epidemia XXI w.

Najprościej mówiąc, alergia to nadmierna reakcja organizmu na alergen. Ta krótka definicja alergii może jednak nie oddawać tego, z czym mamy do czynienia. Innymi słowy alergia polega na nadmiernej, nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na jakąś substancję. W przebiegu tej reakcji uwalniana jest histamina [6], która odpowiada za większość objawów alergii. Alergia może wystąpić zarówno po pierwszym kontakcie z alergenem, jak i po wieloletnim kontakcie z nim. Oznacza to, że ktoś, kto przez lata nie był uczulony np. na sierść zwierząt, zaczyna reagować na ten czynnik alergicznie. Wniosek z tego taki, że na alergię można zachorować w każdym wieku, także wtedy, kiedy w okresie dzieciństwa nie było się alergikiem. Alergie mogą mieć różne podłoże. Występują alergie pokarmowe, alergie na jad owadów błonkoskrzydłych i alergie wziewne, czyli takie, w których alergen dostaje się do organizmu poprzez drogi oddechowe.

Alergeny wziewne to "uczulacze", przed którymi najtrudniej się uchronić. Dzielimy je według kilku kategorii:

- zewnątrzpochodne i wewnątrzpochodne – zależnie od tego, czy alergik jest na nie narażony w domu czy tylko na zewnątrz,

- sezonowe i całoroczne – ze względu na czas oddziaływania na organizm, alergie sezonowe to alergie np. na pyłki roślin o określonym sezonie pylenia, a alergie całoroczne to np. alergie na kurz,

- alergie krzyżowe – mówimy o nich, gdy chory uczulony na alergeny pyłków roślinnych (np. brzozy) może jednocześnie reagować na przypominające je alergeny pokarmów (np. jabłka).

Do najczęstszych alergenów wziewnych należą:

- pyłki traw, chwastów i drzew – w Polsce najczęściej uczulają pyłki traw (np. wiechlina łąkowa), chwastów (np. babka lancetowata) i drzew (np. leszczyna, brzoza, jesion, wierzba). Pyłki roślinne przenoszone są przez wiatr, łatwo dostając się do dróg oddechowych.

- pleśnie – pleśnie (np. np. Cladosporium, Alternaria, Penicillium lub Aspergillus) występują powszechnie, zarówno wewnątrz, jak i na zewnętrz. W domach rozwojowi pleśni sprzyjają zła wentylacja, suszenie ubrań wewnątrz pomieszczeń oraz hodowla kwiatów doniczkowych.

- kurz – uczulenie na kurz tak naprawdę jest alergią na odchody roztoczy domowych, trudno ich uniknąć, gdyż żyją na naszej skórze. Roztocza te lubią wilgoć i ciepło.

- zwierzęta – w Polsce najczęściej mamy do czynienia z reakcją alergiczną na psa lub kota. Co ciekawe, alergizuje najczęściej nie sierść, ale ślina kota czy psa.

Objawy alergii są powszechnie znane i dość łatwo rozpoznawalne. Najczęstszymi objawami alergii wziewnych są: wodnisty katar, uczucie zapchanego nosa, swędzenie nosa, swędzenie i zaczerwienie oczu. Mogą pojawiać się także: kaszel, uczucie drapania w gardle połączone często z charakterystycznym chrząkaniem, stan podgorączkowy, uczucie zmęczenia i rozbicia. Uporczywy kaszel, zwłaszcza duszący, niepozwalający spać w nocy, świszczący oddech, napady duszności czy uczucie ucisku w klatce piersiowej mogą oznaczać, że alergia przeradza się astmę oskrzelową.

Wydawać by się mogło, że alergia to niegroźna przypadłość. Owszem, samo pojawienie się kataru czy swędzenia oczu nie jest zagrożeniem dla zdrowia, jednak powikłania alergii mogą już bardzo mocno obciążać organizm. Skutkami przewlekłej alergii mogą być: polipy nosa, zapalenie zatok, astma oskrzelowa, w tym astma o ciężkim przebiegu, POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc).

Nawet niepowikłana alergia może mocno uprzykrzać życie. Objawy, które jej towarzyszą, mogą być bardzo uciążliwe. Katar i swędzenie mogą być tak intensywne, że utrudniają normalne funkcjonowanie, np. zaburzają sen i uniemożliwiają skupienie się. Utrudniają uprawianie sportu i rekreację na świeżym powietrzu, a czasem zmuszają nawet do zmiany zawodu (dotyczy to np. medyków uczulonych na lateks czy archiwistów z alergią na kurz).

Najskuteczniejszym sposobem walki z alergią jest unikanie alergenów. O ile nie jest to szczególnie trudne w przypadku alergii pokarmowych (wystarczy wtedy wykluczyć alergen z diety), o tyle nastręcza trudności lub okazuje się niemożliwie w przypadku alergii wziewnych. Jeśli jednak tylko alergik ma taką możliwość, powinien ograniczyć kontakt z alergenem. Każdy alergik powinien zostać zbadany i zdiagnozowany przez lekarza. Na pierwszą wizytę należy umówić się do lekarza pierwszego kontaktu – lekarza internisty w przypadku dorosłych i pediatry w przypadku dzieci. Lekarz zaordynuje leczenie lub skieruje pacjenta, w zależności od objawów i stopnia natężenia alergii, do alergologa lub pulmonologa. Leczenie wdrożone w gabinecie należy stosować zgodnie z zalecaniami, zarówno jeśli chodzi o leczenie objawowe (niwelowanie objawów spadku energii), jak i przyczynowe (wyeliminowanie przyczyny nazywane popularnie odczulaniem).

Zatkany mały nosek bez tajemnic

Niedrożność nosa to stan, w którym powietrze nie przepływa swobodnie przez nos, a oddychanie jest utrudnione. O niedrożności mówimy zarówno wtedy, kiedy problem dotyczy obu dziurek, jak i wtedy, gdy zatkane jest tylko jedno nozdrze. Niedrożność może mieć wiele przyczyn. U dzieci powodują ją zarówno sytuacje przejściowe, takie jak katar (infekcyjny lub alergiczny), obecność w nosie ciała obcego, jak i przewlekłe dolegliwości, np. przerośnięte migdały, skrzywiona przegroda nosa, polipy czy wady rozwojowe [1]. Zatkany nosek tylko czasami wymaga wizyty u lekarza, za to zawsze wymaga szczególnej troski.

PM-PL-OTRI-23-00115 

Niedrożność małego noska, bez względu na jej przyczynę, stanowi duży problem. Problem ten jest tym większy, im dziecko jest młodsze, a komunikacja z nim trudniejsza. Uczucie zatkanego nosa bywa pierwszym objawem infekcji i alergii. Starsze dzieci są w stanie komunikować taki dyskomfort, niemowlęta są jej pozbawione. Dlatego im młodsze jest dziecko, tym większej uwagi potrzebuje ze strony rodzica. U niemowląt i bardzo małych dzieci przyczyną zatkanego nosa najczęściej są infekcje i zachłyśnięcia podczas karmienia [2]. Skąd wiadomo, że maluszek ma zapchany nos? Oddycha przez usta, ma problemy z przyjmowaniem pokarmu, chrapie, źle śpi. Dziecko, które ma zapchany nosek, może być marudne i tracić apetyt. Rodzic powinien wtedy podejrzewać infekcję lub reakcję alergiczną, w drogach oddechowych może również zalegać pokarm, który dostał się tam podczas karmienia. Bez względu na przyczynę takie objawy u niemowląt powinny skłaniać rodziców do wizyty u pediatry, gdyż nawet błaha infekcja u niemowlaka może wymagać oceny lekarskiej. Im dziecko jest młodsze, tym jego drogi oddechowe są węższe i łatwiej o sytuację, w której zalegająca w nich wydzielina zaburza proces oddychania [3].

Im dziecko starsze, tym większej liczby powodów zatkanego nosa możemy się spodziewać. Zapchany nos nadal może być skutkiem infekcji, która zdarza się przecież w każdym wieku, lub reakcji alergicznej, należy jednak zaznaczyć, że u maluchów poniżej 2. roku życia częściej występują alergie pokarmowe i kontaktowe. Alergie wziewne pojawiają się zazwyczaj po ukończeniu przez dziecko 2. roku życia (choć mogą wystąpić w każdym wieku, także u młodszych dzieci) [4]. Komunikacja z dwulatkiem przebiega już całkiem sprawnie, dziecko w tym wieku, u którego nie występują problemy z rozwojem mowy, powinno używać już kilkudziesięciu – kilkuset słów [5] i jest w stanie przekazać informacje o dyskomforcie, z jakim wiąże się zapchany nos. Nawet jeśli dziecko w tym wieku nie potrafi jeszcze precyzyjnie opowiedzieć o złym samopoczuciu, z pewnością potrafi przekazać to za pomocą słów i gestów.

Infekcja, której nie towarzyszą niepokojące objawy takie jak wysoka temperatura (powyżej 38 stopni C), trudności z oddychaniem, świszczący oddech, intensywny kaszel czy ból w klatce piersiowej i wystąpienie alergicznego nieżytu nosa, nie wymagają wizyty lekarskiej. Jeśli problemem dziecka jest zapchany nosek, wystarczy użyć aerozolu, który pomoże odetkać nosek i przywróci komfort oddychania.

Zapchany nosek potrzebuje natychmiastowej ulgi, dlatego w domowej apteczce nie może zabraknąć preparatu, który działa już od pierwszego użycia. W tym przypadku idealnie sprawdzi się Otrivin dla dzieci – aerozol stworzony z myślą o małych pacjentach.

Otrivin dla dzieci to spray, który działa poprzez obkurczanie naczyń krwionośnych, zmniejszając dzięki temu przekrwienie i obrzęk błony śluzowej nosa oraz ilość wydzieliny, co skutkuje ułatwieniem oddychania przez nos. Specjalny skład leku (substancje wykazujące działanie nawilżające) zapobiega wysychaniu i podrażnieniu błony śluzowej nosa. Działanie leku Otrivin dla dzieci rozpoczyna się w ciągu 2 minut i utrzymuje się aż do 12 godzin. Aerozol idealnie sprawdza się w razie przeziębienia, kataru siennego, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa i zapalenia zatok, może być stosowany wspomagająco w zapaleniu ucha środkowego [6]. Preparat można stosować u dzieci od 2. roku życia, przy czym dzieci do 11. roku życia powinny korzystać z niego pod nadzorem osób dorosłych.

Bardzo ważne jest, żeby małe noski były udrażniane za pomocą preparatów przeznaczonych właśnie dla nich. Wybierając preparat przeznaczony dla maluchów, masz pewność, że jest on dostosowany do wieku twojego dziecka.

Poza niegroźnymi infekcjami i alergiami przyczyną zapchanego nosa mogą być również zapalenia zatok i zapalenia górnych dróg oddechowych, w tym zakażenia bakteryjne, które wymagają antybiotykoterapii. Jeśli infekcja przebiega z wysoką gorączką lub innymi niepokojącymi objawami, koniecznie skonsultuj się z pediatrą. Wizyty lekarskiej wymaga również alergia o ostrym przebiegu. W obu przypadkach używanie aerozolu do nosa przeznaczonego dla dzieci powinno stanowić uzupełniające leczenie objawowe [7].

Innym wskazaniem do wizyty lekarskiej jest obecność w nosie ciała obcego lub podejrzenie takiego stanu rzeczy. Jeśli więc wiesz, że twoje dziecko włożyło coś do nosa lub podejrzewasz, że mogło to zrobić, koniecznie zgłoś się z nim do lekarza. Wizytę należy umówić nawet wtedy, kiedy ciało obce w nosie nie jest widoczne, może bowiem znajdować się w dalszej części dróg oddechowych, co stanowi zagrożenie dla zdrowia dziecka. Podstawą stwierdzenia obecności ciała obcego w nosie nie jest tylko wywiad z rodzicem, ale także rynoskopowe badanie nosa. Leczenie polega na usunięciu ciała obcego z nosa za pomocą narzędzi – szczypców i pincet, zazwyczaj nie wymaga ono podania znieczulenia. Znieczulenie podaje się jedynie wtedy, kiedy dziecko nie jest w stanie współpracować lub gdy ciało obce znajduje się bardzo głęboko[8].

Codzienna higiena i profilaktyka czystego oddechu

Czy wyobrażasz sobie dzień, w którym zaniedbujesz higienę jamy ustnej? Nie myjesz zębów, nie używasz nici dentystycznych, nie płuczesz ust płynem do płukania? Dbanie o higienę jamy ustnej czy higienę uszu jest standardem, który nie budzi wątpliwości. Higiena nosa również powinna stać się codziennym nawykiem. Bagatelizowanie tej czynności może prowadzić do podrażnień, wysuszenia śluzówki, a nawet obrzęków i infekcji.

PM-PL-OTRI-23-00068

Nos jest początkowym elementem układu oddechowego. Jego funkcją jest oczyszczanie, ogrzewanie i nawilżanie powietrza, które przez drogi oddechowe trafia do płuc. Część zanieczyszczeń, które trafiają do nosa, zatrzymują włoski znajdujące się w nosie. Błona śluzowa nosa, wyposażona w mechanizm śluzowo-rzęskowy, oczyszcza powietrze i nawilża je. Obecna w nosie wydzielina śluzowa zbiera zanieczyszczenia, a rzęski przesuwają je w górę, aby mogły zostać wydalone z organizmu. Zawarty w błonie śluzowej lizozym wykazuje wobec pewnych drobnoustrojów działanie bakteriobójcze. Nos działa więc jak nawilżacz, ogrzewacz i oczyszczacz powietrza oraz ochrona przed patogenami [1].

Istnieje wiele czynników, które pogarszają stan nosa. Naszym nosom nie służy zbyt niska i zbyt wysoka temperatura oraz suche i zanieczyszczone powietrze, z czym często mamy do czynienia w pomieszczeniach z klimatyzacją. Szczególnie niekorzystnie na stan zdrowia nosa wpływa dym tytoniowy, bez względu na to, czy palenie następuje w sposób czynny czy bierny. Nasze nosy nie lubią także alkoholu.

Jeśli chcemy zachować zdrowie dróg oddechowych, powinniśmy dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, które ma wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową, oraz unikać urazów nosa.

Nie każdy czynnik, który niekorzystnie wpływa na zdrowie nosa, jest od nas zależny. Negatywnie na nos działają zaburzenia hormonalne, alergie, stany zapalne i proces starzenia się [2].

Proces oddychania może odbywać się także przez usta. Dlaczego więc skupiamy się na nosie? Oddychanie przez nos ma wiele korzyści, pierwszą z nich jest wspomniane już wyżej oczyszczanie, nawilżanie i ogrzewanie powietrza. Oddychanie przez usta jest pozbawione tego procesu. Kiedy oddychamy przez usta, do naszych płuc trafia więc nieoczyszczone, nienawilżone i nieogrzane powietrze, co może skutkować infekcją [3].

Oddychanie nosem ma wpływ także na stan zdrowia jamy ustnej. Oddychanie przez usta może wiązać się ze zmianą pH w ustach na kwaśne [4], co sprzyja próchnicy, dodatkowo chroniczne oddychanie przez usta może sprzyjać powstawaniu wad zgryzu [5]. Ponadto oddychanie przez usta może wiązać się z hiperwentylacją, która może prowadzić do niedotlenienia organizmu [6]. Oddech przez usta nie angażuje przepony, która ma ogromne znaczenie dla stabilizacji kręgosłupa [7]. Oddychanie przez nos ma więc ogromne znaczenie dla zdrowia całego organizmu. Ale aby oddychać pełną piersią, konieczne jest dbanie o prawidłową higienę nosa.

Codzienna pielęgnacja nosa powinna służyć oczyszczaniu jam nosowych oraz nawilżaniu błon śluzowych. Zaniedbując codzienną higienę, przyczyniamy się do powstawania przykrych dolegliwości, takich jak suchość w nosie, podrażnienia, a nawet stany zapalne.

Rutynowa pielęgnacja powinna polegać na używaniu preparatu, który pomoże usunąć zalegającą w nosie wydzielinę i znajdujące się w jamie nosa zanieczyszczenia.

Do czyszczenia nosa stosujemy preparaty w aerozolu, świetnie sprawdzą się tu w 100 proc. naturalne, izotoniczne roztwory wody morskiej, np. aerozol do nosa Otrivin Oddychaj Czysto, który oczyszczając nos z zalegających zanieczyszczeń, wspomaga jego prawidłowe funkcjonowanie. Preparat delikatnie oczyszcza nos i nawilża przewody nosowe. Izotoniczna woda morska rozrzedza i rozluźnia śluz, wypłukując go wraz z nadmiarem zanieczyszczeń, takimi jak pyłki, alergeny oraz wirusy przeziębienia i grypy. Preparat zawiera wyciąg z aloesu o działaniu nawilżającym i łagodzącym podrażnienia.

Oczyszczanie nosa powinno przebiegać bez pośpiechu i niezbyt intensywnie. Końcówkę aerozolu należy wsunąć delikatnie do nosa, w stronę jego skrzydełka, pod kątem ok. 60 stopni. Najlepiej psikać prawą ręką w lewą dziurkę, a lewą ręką w prawe nozdrze [8]. Ze względów higienicznych jedno opakowanie preparatu powinno być stosowane tylko przez jedną osobę, każdy z domowników powinien mieć własny preparat, tak jak posiada własną szczoteczkę do zębów.

Jeśli dodatkowo używasz do higieny nosa patyczków higienicznych, uważaj, żeby nie wsuwać ich głęboko. Możesz też całkowicie z nich zrezygnować, dobrej jakości spray z powodzeniem je zastąpi.

Zdarzają się sytuacje, kiedy o higienę nosa trzeba dbać szczególnie. Wzmożona higiena nosa jest konieczna zawsze wtedy, kiedy dopada nas katar, pojawi się obrzęk, stan zapalny śluzówki nosa, jej podrażnienie lub jeśli na jej powierzchni pojawiają się rany. Do takich sytuacji szczególnych można zaliczyć też stan po urazie lub operacji [9]. Wzmożona higiena pomoże złagodzić dolegliwości i przyspieszyć ich wyeliminowanie. Jeśli po kilku dniach stosowania preparatu Otrivin Oddychaj Czysto nie zauważysz poprawy, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą i poproś, żeby polecili ci inny produkt z szerokiej oferty produktowej Otrivinu, gdyż konieczne może być użycie preparatu o szerszym spektrum działania.