Oddech a smog

Nikt chyba nie ma wątpliwości, że smog ma negatywy wpływ na nasze zdrowie. Liczne badania wykazują, że upośledza rozwój płuc u dzieci przed i po urodzeniu, zaostrza choroby przewlekłe, pogarszając komfort życia i skracając je [1]. Zarówno krótko-, jak i długotrwała ekspozycja na podwyższone stężenia typowych zanieczyszczeń powietrza wiąże się ze zwiększoną zapadalnością i umieralnością na choroby układu oddechowego [2]. Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem zwiększa ryzyko rozwoju alergii, astmy, POChP i raka płuc.

PM-PL-OTRI-23-00119

Określenie smog pochodzi z języka angielskiego, wzięło się z połączenia dwóch słów: smoke – dym i fog – mgła. Smog bardzo dobrze oddaje połączenie dwóch angielskich słów, gdyż smog to nie to samo co po prostu zanieczyszczone powietrze. To połączenie zanieczyszczonego powietrza i określonych warunków atmosferycznych. W uproszczeniu możemy przyjąć, że smog to zanieczyszczenia zawieszone w nieruchomym powietrzu. Wysokiemu poziomowi smogu sprzyjają: brak wiatru, brak opadów i mgły. Zanieczyszczeniom łatwiej wtedy "zawisnąć" w powietrzu.

Słowo smog kojarzy nam się z angielskim fog, samo zjawisko przywodzi nam na myśl warunki pogodowe, które odpowiadają porom roku takim jak jesień i zima. Trzeba mieć jednak świadomość, że smog występuje przez cały rok, wyszczególnić możemy kilka jego rodzajów.

Smog, który występuje najczęściej, to tzw. smog londyński. Ten rodzaj smogu faktycznie najbardziej dokucza w sezonie jesienno-zimowym. Ma związek z sezonem grzewczym, a jego przyczyną są duże ilości zanieczyszczeń takich jak dwutlenek węgla, pyły i benzopiren (o działaniu rakotwórczym) [3].

Smog Los Angeles to rodzaj smogu, z którym przez cały rok zmagają się największe miasta świata. Główną przyczyną tego rodzaju smogu jest bardzo duży ruch uliczny i związana z nim nadmierna emisja spalin. Smog tego rodzaju zawiera w składzie duże ilości azotu i dwutlenku węgla, które wchodząc w reakcje chemiczne, wytwarzają szkodliwy dla zdrowia ozon.

Smog wtórny to smog, z którym mamy do czynienia latem, ale jest on konsekwencją smogu zimowego. W okresie zimowym smog osadza się na różnych powierzchniach, np. ulicach i budynkach. Latem, kiedy brakuje opadów, "wysuszony", lekki smog wzbija się w powietrze. Niebezpieczne dla zdrowia pyły unoszą się i trafiają do naszych dróg oddechowych [4].

Smog składa się z szeregu substancji, takich jak tlenek węgla, tlenek azotu, aldehydy czy pył zawieszony. Wymieniony na końcu pył zawieszony jest szczególnie niebezpieczny dla naszego zdrowia.

Cząsteczki pyłu zawieszonego potrafią być bardzo małe, te najmniejsze mają średnicę poniżej 2,5 mikrometra. Żeby wyobrazić sobie taką cząsteczkę, możemy przyjąć, że jest ona ok. 30 razy mniejsza od średnicy ludzkiego włosa. Oznacza to, że są w stanie w sposób niezauważony wniknąć do układu oddechowego, "zagnieździć się" w pęcherzyku płucnym, a stamtąd trafić do krwioobiegu, a więc każdej komórki ciała. Biorąc pod uwagę inne szkodliwe substancje zawarte w smogu, możemy powiedzieć, że do organizmu trafia prawdziwy "koktajl Mołotowa", który najpierw trafia do płuc, a następnie roznosi się po całym organizmie [5].

Smog może powodować szereg różnych chorób układu oddechowego. Począwszy od kataru, kaszlu, które przypominają przeziębienie, poprzez alergie, aż po astmę, POChP i nowotwory płuc [6]. Ale nawet te z pozory błahe objawy wywoływane przez smog niosą za sobą poważne konsekwencje. Katar i kaszel nie są przeziębieniem, ale wynikiem toksycznego działania cząsteczek pyłu zawieszonego, który trafił do naszego układu oddechowego. Pył może m.in. zatykać naczynia krwionośne, prowadząc do ich miażdżycy, a następnie rozwoju nadciśnienia prowadzącego do udarów i zawałów [7].

Podczas jednego z katowickich Kongresów Wyzwań Zdrowotnych Aneta Ciślak z III Katedry i Oddziału Klinicznego Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu przytoczyła wyniki badania przeprowadzonego przez pracowników tej instytucji. Wskazują one, że w aglomeracji górnośląskiej podczas występowania smogu aż o 12 proc. wzrasta liczba pacjentów z zawałem serca i aż o 16 proc. liczba chorych z udarem [8]. Smog niesie za sobą poważne konsekwencje zdrowotne, które choć zaczynają się od układu oddechowego, to zdecydowanie się na nim nie kończą.

Badania pokazują też, że smog przyczynia się do rozwoju nowotworów. Poza rakiem płuc są to nowotwory ośrodkowego układu nerwowego i narządów kluczowych takich jak trzustka, wątroba, pęcherz moczowy, narządy rodne u kobiet i prostata u mężczyzn.

Smog jest szkodliwy dla każdego z nas, jednak szczególnie narażone na jego działanie są osoby z tzw. grup ryzyka. Pierwszą z nich są dzieci, szczególnie te najmłodsze. Przyjmują one najwięcej szkodliwych substancji w przeliczeniu na masę ciała. Smog wpływa m.in. na odporność organizmu. Badania dowodzą, że dzieci oddychające zanieczyszczonym powietrzem cztery razy częściej łapią infekcje wirusowe [9].

Na drugim miejscu wśród grup ryzyka plasują się seniorzy. Tu zagrożenie wynika z dwóch przyczyn. Po pierwsze ich układ immunologiczny nie działa już tak dobrze, a ich układ oddechowy gorzej radzi sobie z zanieczyszczeniami z powietrza. Po drugie często są obciążeni nawet kilkoma chorobami przewlekłymi [10].

Na podium osób najbardziej narażonych na działanie smogu stoją także osoby chorujące na przewlekłe choroby układu oddechowego, np. astmę lub POChP (aż 6 mln Polaków), oraz na przewlekłe choroby układu krążenia, w tym nadciśnienie, które dotyczy aż 10 mln Polaków! [11]

Szczególnie chronić przed smogiem należy także kobiety w ciąży i ich nienarodzone jeszcze dzieci. Dzieci, których matki oddychały w ciąży zanieczyszczonym powietrzem, rodzą się z mniejszą masą urodzeniową i są bardziej podatne na zachorowania na astmę i alergie [12].

Biorąc pod uwagę liczebność wymienionych grup, trzeba zauważyć, że w grupie ryzyka związanego z chorobami wywołanymi przez powietrze złej jakości jest ponad połowa Polaków! To bardzo wyraźnie wskazuje, jak dużym problemem jest smog.

Wiedząc, jak poważnym zagrożeniem dla nas i naszych bliskich jest smog, powinniśmy robić wszystko, by się przed nim chronić. Aby zadbać o zdrowie, unikajmy oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Jeśli mamy taką możliwość, w dniach, kiedy normy zanieczyszczenia powietrza są znacznie przewyższone, pozostańmy w domu, w którym warto mieć oczyszczacz powietrza. Jeśli już musimy przebywać na zewnątrz, najlepiej zdecydować się na spacer poza godzinami szczytu, najlepiej w miejscu, w którym możemy liczyć na lepszą jakość powietrza, np. za miastem.

Warto obserwować komunikaty dotyczące poziomu smogu, zwłaszcza jeśli jesteśmy rodzicami małych dzieci. Informacjami na temat przekroczonych norm powinno dzielić się też z dziadkiem czy babcią.

Nasze nosy działają jak filtry, które wyłapują z powietrza alergeny, drobnoustroje oraz szkodliwe substancje. Dlatego tak ważne jest, aby po przebywaniu na zewnątrz zadbać o higienę nosa. Dzięki temu zanieczyszczenia z powietrza nie wnikną w głąb dróg oddechowych. Po powrocie do domu sięgnij po preparat, który w delikatny sposób oczyszcza nos, usuwa pyłki, kurz i szkodliwe substancje i ułatwia oddychanie. Takim preparatem jest aerozol do nosa Otrivin Oddychaj Czysto – w 100% naturalny, niezawierający konserwantów izotoniczny roztwór wody morskiej, ułatwiający oddychanie. Każde użycie delikatnie i naturalnie oczyszcza drogi oddechowe, przywracając nosowi zdolność filtrowania zanieczyszczeń z powietrza.

Sprzymierzeńcy czystego oddechu – izotoniczna woda morska i aloes

Na co dzień nie skupiamy się na naszym oddechu. Oddychanie jest czynnością, która nie wymaga od nas intencjonalnego działania, oddychamy automatycznie, mimowolnie. Tymczasem oddychanie jest przecież niezbędne do życia, a to, czy oddychamy prawidłowo, ma ogromne znaczenie dla naszego zdrowia psychicznego i fizycznego. Prawidłowy oddech pozwala dotlenić wszystkie komórki ciała, a świadome oddychanie pomaga ukoić nerwy. Dla zapewniania czystego oddechu niezbędny jest zdrowy, czysty nos. Zadbaj o niego dzięki mocy wody morskiej i aloesu.

PM-PL-OTRI-23-00072

Otrivin Oddychaj czysto to aerozol do nosa, który wspiera nas w codziennej walce o zdrowe drogi oddechowe. Wszyscy wiemy, że chorobom łatwiej jest zapobiegać niż je leczyć. Z tego powodu stosujemy profilaktyczną higienę jamy ustnej – aby zapobiegać próchnicy, szczotkujemy zęby, używamy nici dentystycznych i płuczemy jamę ustną. W podobny sposób powinniśmy dbać o nasze nosy. Tak jak próchnica jest chorobą zębów, tak zapalenie błony śluzowej, które objawia się katarem i uczuciem zatkanego nosa, jest chorobą naszych nosów. Z higieną nosa nie należy czekać, aż pojawią się objawy choroby, warto natomiast stosować profilaktykę, której podstawą powinno być oczyszczanie nosa z nadmiaru śluzu i cząsteczek alergenów takich jak kurz czy pyłki.

Aerozol do nosa Otrivin Oddychaj Czysto to przemyślany produkt o składzie, który dba o delikatną śluzówkę nosa. W składzie, który jest w 100 proc. naturalny, znajdziemy wodę morską, wodą oczyszczoną i wodny wyciąg z aloesu zwyczajnego, produkt nie zawiera natomiast konserwantów.

Woda morska zawarta w aerozolu Otrivin Oddychaj Czysto to roztwór izotoniczny, wody morskiej w tym stężeniu można używać bez ograniczeń , dlatego preparaty stworzone na jej bazie idealnie sprawdzają się w codziennej pielęgnacji nosa.

Na świecie rośnie ok. 400 gatunków aloesów, z czego tylko 20 ma właściwości lecznicze. W medycynie zastosowanie znalazł m.in. aloes zwyczajny (Aloe barbadensis Mill., nazywany również Aloe vera L.), wyciąg z tego gatunku aloesu zawarty jest w preparacie Otrivin Oddychaj Czysto. Miąższ aloesu bogaty jest w polisacharydy, tłuszcze, w tym kwasy tłuszczowe: arachidonowy, kaprylowy, linolowy, linolenowy, palmitynowy, stearynowy, kwasy organiczne (cytrynowy, jabłkowy, winowy, cynamonowy) oraz kwas salicylowy, enzymy roślinne, aminokwasy egzo- i endogenne, beta-karoten, witaminy z grupy B, C, sole mineralne m.in. wapnia, cynku, fosforu, żelaza, potasu, manganu, biotynę, kwas foliowy oraz przeciwutleniacze, w tym polifenole. Zawarty w nim kwas salicylowy zmniejsza stan zapalny [1], a obecne w roślinie polisacharydy stymulują produkcję włókien kolagenowych, dzięki czemu wyciąg z aloesu przyspiesza gojenie ran i regenerację uszkodzonej skóry [2], pozytywnie wpływa również na stan śluzówki nosa.

Otrivin Oddychaj Czysto dzięki zawartości wyciągu z aloesu nawilża śluzówkę nosa, a dzięki zawartości wody morskiej pomaga usunąć z nosa zanieczyszczenia i alergeny.

Otrivin Oddychaj czysto to aerozol do nosa przeznaczony dla osób dorosłych oraz dzieci po ukończeniu 6. roku życia, przy czym dzieci do 12. roku życia powinny stosować go pod nadzorem osoby dorosłej. Może być stosowany do codziennej higieny nosa oraz wspomagająco w czasie przeziębienia i w stanach, w których pojawia się uczucie zapchanego nosa. Bardzo ważne jest, żeby każdy z domowników posiadał własny preparat. Ze względów higienicznych jedno opakowanie powinno być używane przez jedną osobę.

Woda izotoniczna, hipertoniczna, a może hipotoniczna?

W aptekach możesz kupić różnego rodzaju preparaty, które mogą być stosowane do płukania i higieny nosa. Preparaty te różnią się składem, zarówno jeśli chodzi o substancje pomocnicze, jak i główny komponent. W preparatach donosowych bazę stanowią najczęściej woda izotoniczna, roztwór hipertoniczny i roztwór hipotoniczny. Preparaty stworzone na bazie tych roztworów mają różne zastosowanie i odmienne wskazania. Wyjaśniamy, kiedy i w jaki sposób z nich korzystać.

PM-PL-OTRI-23-00118

Zanim przejdziemy do omawiania poszczególnych roztworów, skupmy się na tym, czym jest izotoniczność i dlaczego jest taka ważna. Aby to zrozumieć, musimy zapoznać się ze zjawiskiem osmozy. Osmoza to zachodzące spontanicznie zjawisko, w wyniku którego dochodzi do przenikania rozpuszczalnika (np. wody) przez membranę półprzepuszczalną z roztworu o niższym stężeniu substancji rozpuszczonej do roztworu o stężeniu wyższym, czyli prowadzi do wyrównania stężeń obu roztworów. Różne roztwory mają różną ilość rozpuszczalnika, i tak roztwór, z którego ubywa rozpuszczalnika, nazywa się hipotonicznym, tego, w którym przybywa, nazywa się hipertonicznym. Gdy roztwory pozostają w równowadze osmotycznej, mówi się, że są izotoniczne względem siebie. Dlatego roztwory izotoniczne są "zgodne" z warunkami panującymi w odsłoniętych tkankach, między innymi w śluzówce nosa.

Roztwór izotoniczny jest roztworem, który ma dokładnie takie samo stężenie chlorku sodu jak to, z którym go porównujemy. Roztwory izotoniczne w preparatach donosowych mają taką samą zawartość chlorku sodu jak ludzkie tkanki i właśnie dzięki temu nadają się do przepłukiwania ran czy higieny nosa. Rozwór izotoniczny może służyć też do irygacji nosa, w celu utrzymania higieny i oczyszczenia z alergenów oraz do nebulizacji, w celu nawilżenia i oczyszczenia dróg oddechowych. Roztwór izotoniczny idealnie nadaje się do toalety nosa, zarówno tej codziennej, jak i tej związanej z katarem. Preparat stworzony na bazie roztworu izotonicznego pozwoli oczyścić nos i pozbyć się zalegających w nim zanieczyszczeń. Jeśli lekarz lub farmaceuta zaleci ci lek donosowy, przed jego podaniem zawsze warto użyć preparatu izotonicznego, który oczyści nozdrza i pozwoli podawanemu donosowo lekowi dotrzeć do głębi nozdrzy.

Apteczne półki uginają się po ciężarem różnego rodzaju preparatów, których można używać do codziennej higieny nosa. Jak wybrać ten właściwy? Przede wszystkim warto sprawdzić jego skład, można samemu zapoznać się z informacjami zawartymi na opakowaniu lub poprosić o pomoc farmaceutę. Jeśli kupujesz izotoniczny preparat do higieny nosa, zadbaj o to, by nie miał w składzie konserwantów. To bardzo ważne, gdyż najczęściej używanym w izotonicznych aerozolach do nosa konserwantem jest chlorek benzalkoniowy, który przy dłuższym stosowaniu może powodować przesuszenie błony śluzowej, a nawet kontaktowe zapalenie skóry [1]. Powinien za to zawierać substancje o działaniu nawilżającym, dzięki czemu zadba o to, aby śluzówka nosa nie była przesuszona, świetnie sprawdzi się tu np. wyciąg z aloesu. Preparat, który spełnia wszystkie wymienione wymagania – jest izotoniczny, nie zawiera konserwantów, posiada w składzie wyciąg z aloesu, a co za tym idzie doskonale oczyszcza i nawilża nos, to aerozol do nosa Otrivin Oddychaj Czysto. Zawarta w nim izotoniczna woda morska rozrzedza i rozluźnia śluz, wypłukując go wraz z nadmiarem zanieczyszczeń, takimi jak pyłki, alergeny oraz wirusy przeziębienia i grypy.

Wyciąg z aloesu w aerozolu z roztworem soli morskiej łagodzi podrażnienia górnych dróg oddechowych i nawilża suche przewody nosowe, co może być spowodowane niską wilgotnością wskutek przepływu powietrza, klimatyzacji lub centralnego ogrzewania.

Słownik języka polskiego podaje, że -hiper to pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na nadmiar lub ponadwymiarowość czegoś albo wskazujący na wielkość lub wysoki poziom czegoś [2]. Człon ten pochodzi od greckiego -hyper, co oznaczało "nad, ponad". To językowe wprowadzenie bardzo dobrze zaznacza nam, z jakim roztworem mamy do czynienia. Roztwór hipertoniczny to taki, w którym chlorku sodu jest "za dużo", jest go więcej niż w płynach występujących w ciele człowieka takich jak łzy czy… katar. Roztwory hipertoniczne mają wyższe stężenie chlorku sodu, dzięki temu woda przemieszcza się w ich kierunku. Preparat hipertoniczny "przyciąga" katar, dzięki czemu pozwala oczyścić nos, gdyż podanie takiego płynu do nosa powoduje napływ wody do jamy nosowej i udrożnienie zalegającej wydzieliny.

Dzięki temu roztwory hipertoniczne nadają się do spryskiwania i zakrapiania nosa w celu jego udrożnienia i odblokowania, irygacji nosa i nebulizacji. Trzeba jednak pamiętać, że nebulizacji przy użyciu płynu hipertonicznego nie można wykonywać przed snem.

Minusem roztworów hipertonicznych jest to, że stosowane zbyt długo mogą prowadzić do wysuszenia śluzówki nosa, dlatego do codziennej toalety lepiej używać roztworów izotonicznych, najlepiej takich, które zawierają dodatkowo substancje nawilżające.

Jak łatwo się domyślić, przedrostek hipo- jest przeciwieństwem hiper- i jest to pierwszy człon wyrazów złożonych oznaczający: "pod, poniżej, poniżej normy" [3]. Takie roztwory nie mają zastosowania do higieny nosa. Znajdują zastosowanie w napojach dla sportowców i płynach nawadniających, które stosujemy np. w czasie biegunki czy wymiotów.