Tajemnice oddychania

Kiedy mówię "oddech", myślisz "płuca". Choć płuca jednoznacznie kojarzą nam się z narządem odpowiedzialnym za oddychanie, to układ oddechowy jest skomplikowanym mechanizmem, a płuca są tylko jednym z jego elementów. Zapraszamy cię do odbycia niesamowitej wyprawy do wnętrza ludzkiego ciała, dostaniemy się tam… przez nos!

Drogi oddechowe zaczynają się nosem, a właściwie parzystymi nozdrzami przednimi, które przechodzą w jamę nosową. Przegroda nosowa dzieli jamę nosa na dwie połowy – prawą i lewą. Następnie wyróżniamy nozdrza tylne, które prowadzą do nosowej części gardła. To właśnie jama nosowa i gardło stanowią pierwszą część układu oddechowego, nazywamy je górnymi drogami oddechowymi. Ponieważ powietrze może trafiać do gardła również przez jamę ustną, ją też często zalicza się do układu oddechowego.

Łącząca gardło i tchawicę, będąca jednocześnie narządem, dzięki któremu wydajemy głos, krtań uznawana jest za początkowy element dolnych dróg oddechowych. Znajdująca się poniżej krtani tchawica wygląda jak rura, która wyścielona jest dwoma rodzajami błon – błoną włóknistą i błoną śluzową. Dalej tchawica rozgałęzia się na dwie "rurki" o mniejszej średnicy, te "rurki" to oskrzela. Zbudowane są jak drzewo, gałęzie oskrzeli głównych wrastają w płuca i tam dzielą się na coraz mniejsze oskrzela, a ich najdrobniejsze elementy nazywamy oskrzelikami. Ostatnim odgałęzieniem są oskrzeliki końcowe, które przechodzą w oskrzeliki oddechowe, a następnie w przewody pęcherzykowe. Wszystkie rozgałęzienia jednego oskrzelika otacza tkanka łączna, tworząc pęcherzyk płucny, nazywany też gronkiem. Grupy pęcherzyków tworzą tzw. płaciki płucne, będące "cegiełkami", z których zbudowany jest organ.

Płuca, w swojej strukturze, składają się ze składnika oskrzelowego (wspomniane wyżej oskrzeliki) i składnika pęcherzykowatego (pęcherzyki płucne). Składnik oskrzelowy tworzy w płucach silnie rozgałęzione drzewko oskrzelowe, które służy do przewodzenia powietrza.

Pęcherzyki płucne to te małe, połączone ze sobą miseczkowate uwypuklenia, przez ściankę których odbywa się wymiana gazowa między powietrzem a krwią. Pęcherzyki oplecione są przez bardzo drobne naczynia krwionośne, nazywane naczyniami włosowatymi. Przez te właśnie naczynia krew doprowadzana jest do cienkich ścianek pęcherzyków.

W płucach człowieka znajduje się od 300 do 400 mln pęcherzyków płucnych, co sprawia, że powierzchnia oddechowa płuc jest bardzo duża i wynosi ok. 100 mkw. [1] podczas jednego głębokiego oddechu. Żeby zrozumieć, jak jest ogromna, wyobraź sobie, że pęcherzyki płucne rozłożone "na płasko" zajęłyby powierzchnię kwadratu o boku 10 m!

Każda komórka naszego ciała do sprawnego funkcjonowania potrzebuje tlenu. Tlen trafia do komórek właśnie dzięki temu, że oddychamy. Proces oddychania nazywany jest wymianą gazową, bo polega na pobieraniu ze środowiska tlenu i wydalaniu do niego dwutlenku węgla. Każdy nasz oddech, choć trwa zaledwie chwilę, nie jest wcale prostym procesem.

Powietrze, które wdychamy, musi zostać oczyszczone i ogrzane, zaczyna dziać się to już w nosie, proces jest kontynuowany w dalszej części dróg oddechowy, które pokryte są nabłonkiem, rzęskami oraz śluzem – do nich przykleja się kurz i drobne zanieczyszczenia. Drobinki zanieczyszczeń, które dostaną się do dalszego odcinka układu oddechowe, są wydalane na zewnątrz poprzez kasłanie lub kichanie. Oczyszczone i ciepłe powietrze musi jeszcze zostać nawilżone. Kiedy ma już odpowiednią czystość, temperaturę i wilgotność, trafia do płuc, gdzie przez pęcherzyki płucne i naczynia włosowate dostaje się do krwi, a wraz z nią do każdej komórki ciała.

Przez pęcherzyki płucne tlen z powietrza trafia do krwi, a pozostałe gazy zostają wydychane.

O nosach myślimy zazwyczaj w kategoriach estetycznych. Narzekamy, że są za duże, za szerokie, zbyt garbate. Mało uwagi poświęcamy myśleniu o tym, czemu tak naprawdę służy nos, który jest czymś zdecydowanie więcej niż najbardziej wystającym elementem twarzy. Pora lepiej go poznać i zrozumieć, jak ważną pełni rolę.

Nos umożliwia nam swobodne oddychanie i dotlenienie organizmu, chroni przed bakteriami i wirusami, a dzięki temu, że jest też narządem węchu, dostarcza wielu informacji o świecie. Śmiało można uznać, że nos gwarantuje nam przetrwanie. Zmysł węchu rozwija się jako pierwszy ze zmysłów, już w łonie matki. Nowonarodzone dziecko za pomocą zmysłu węchu kieruje się w stronę piersi matki, aby sięgnąć po życiodajny pokarm. Za pomocą węchu, a więc dzięki naszym nosom, oceniamy atrakcyjność pokarmów i… innych ludzi. Wąchamy jedzenie, gdy nie wiemy, czy jest jeszcze zdatne do spożycia. Ta funkcja nosa była jeszcze ważniejsza dla naszych praprzodków, którzy posługiwali się węchem, poszukując pożywienia i określali, czy nie jest ono trujące. Nos jest też organem, który pozwala odczuwać przyjemność, kiedy wąchamy kwiaty lub ubrania wyprane w płynie o ulubionym zapachu.

Nos, który widzimy u siebie i innych, to tzw. nos zewnętrzny, który składa się z nasady, grzbietu, koniuszka i ruchomych skrzydełek. Ta kostno-chrzęstna konstrukcja pokryta jest skórą, w której znajdują się gruczoły potowe i łojowe.

Wnętrze nosa, czyli jama nosowa, jest dużo bardziej skomplikowane w swojej funkcji i budowie. Jama nosowa jest skomplikowanym narzędziem, które swoją funkcją odpowiada klimatyzatorowi, oczyszczaczowi i nawilżaczowi powietrza w jednym. Wrota do tego niesamowitego miejsca stanowią nasze dziurki w nosie, tuż za nimi znajduje się przedsionek nosa. To właśnie w przedsionku wyścielonym wielowarstwowym nabłonkiem płaskim, z systemem włosków, rozpoczyna się proces filtrowania, ogrzewania i nawilżania powietrza. Włoski, które z estetycznego punktu widzenia wydają nam się zbędne, pełnią bardzo ważną funkcję, to właśnie na nich zatrzymują się zanieczyszczenia. Część oddechowa nosa wyposażona jest w błonę śluzową z rzęskami i śluzem. Taka budowa nosa sprawia, że staje się on swego rodzaju torem przeszkód, w którym lepki śluz blokuje i okleja bakterie, wirusy i inne drobnoustroje, które chcą się dostać do wnętrza naszego ciała, a rzęski wymiatają i transportują zanieczyszczenia w kierunku gardła.

Nos jest więc żołnierzem z pierwszej linii frontu, który broni nasz układ oddechowy przed wtargnięciem wroga. A wróg, o którym mowa, mógłby siać spustoszenie, powodując choroby układu oddechowego.

Działanie układu oddechowego może zostać zaburzone przez różne czynniki, m.in. palenie tytoniu, oddychanie bardzo zanieczyszczonym powietrzem oraz choroby. Do tych ostatnich zaliczyć możemy zarówno poważne schorzenia przewlekłe takie jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), wirusowe i bakteryjne choroby zapalne, jak i sezonowe infekcje i alergie.

Nieżyt nosa może być chorobą infekcyjną, najczęściej wywoływaną przez wirusy, ale czasem dochodzi też do bakteryjnego zapalenia śluzówki, wywołanej m.in. przez bakterie Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis i Haemophilus influenzae [2]. Zakażenia bakteryjne zazwyczaj stanowią nadkażenie wcześniejszej infekcji wirusowej. W przypadku infekcji mówimy o ostrym prostym nieżycie. Objawia się on katarem, początkowo wodnistym, a w drugiej fazie choroby gęstniejącym, oraz obrzękiem śluzówki. Leczenie polega przede wszystkim na podawaniu kropli i aerozoli donosowych, które zmniejszą obrzęk śluzówki i pomagają usuwać zalegającą w nosie wydzielinę.

Nieżyt nosa może być też chorobą przewlekłą. Przewlekły nieżyt nosa dzielimy na alergiczny nieżyt nosa, w skrócie ANN, kiedy choroba ma podłoże alergiczne, oraz idiopatyczny nieżyt nosa, nazywany także naczynioruchowym. W chorobach alergicznych stosuje się leki antyhistaminowe oraz glikosteroidy. Leczenie objawowe nie różni się od leczenia kataru, który nie jest alergiczny, kluczowe jest oczyszczanie nosa z wydzieliny i obkurczanie śluzówki przy użyciu preparatów donosowych.

Grypa jest wirusową chorobą zakaźną, wywołują ją wirusy grypy typu A, B lub C z rodziny Orthomyxoviridae [3]. Grypa przenosi się drogą kropelkową i jest chorobą wysoce zakaźną. Co ważne, zarazić można się nawet od osoby, która jest nosicielem wirusa, ale sama nie ma objawów. Wirus grypy wnika do dróg oddechowych i prowadzi do martwicy komórek nabłonka, który je wyścieła. Dla grypy charakterystyczny jest nagły początek choroby z występującą nagle wysoką gorączką, katarem lub uczuciem zatkanego nosa, ogólnym złym samopoczuciem i bólami mięśniowymi. Grypa może prowadzić do groźnych powikłań, m.in. zapalenia płuc, zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia mózgu i opon mózgowych [4]. Bezpiecznym i skutecznym sposobem zapobiegania grypie są szczepienia ochronne, jednak w Polsce wyszczepialność przeciwko grypie jest znikoma.

Grypę leczy się objawowo, za pomocą środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych oraz preparatów donosowych. W pierwszej fazie choroby możliwe jest podanie leków antywirusowych.

Choroby zapalne układu oddechowego wywołują te same bakterie i wirusy, które odpowiadają za przeziębienie czy grypę. Objawami zapalenia zatok są silny ból w rejonie twarzy i czoła, który nasila się przy pochylaniu głowy, katar – często gęsty, utrudniający lub uniemożliwiający oczyszczenie nosa. Objawami zapalenia oskrzeli i płuc jest silny kaszel, któremu towarzyszyć może ból w klatce piersiowej. W chorobach występuje gorączka, ogólne złe samopoczucie, bóle mięśni i katar [5].

Leczenie uzależnione jest od źródła zakażenia. Nie zawsze w zapaleniu zatok, oskrzeli czy płuc konieczne jest podawanie antybiotyku. Jednym ze współczesnych wyzwań medycyny jest antybiotykooporność, czyli sytuacja, w której bakterie przestają reagować na antybiotyki, gdyż się na nie uodporniły. Wynika to z faktu powszechnego przyjmowania antybiotyków nawet wtedy, gdy nie jest to koniecznie. Choroby zapalne układu oddechowego często mają podłoże wirusowe, wtedy antybiotyk nie ma wpływu na proces leczenia [6]. Antybiotyki należy przyjmować wyłącznie wtedy, kiedy choroba ma podłoże bakteryjne. Bez względu na to, czy mamy do czynienia z infekcją wirusową czy bakteryjną, konieczne będzie jednak leczenie objawowe, którego podstawą są leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe oraz preparaty, które rozrzedzają wydzielinę i pomagają ją usuwać oraz obkurczają śluzówkę nosa, dzięki czemu likwidują uczucie jego zatkania.

Alergie wziewne – co warto o nich wiedzieć?

Alergia to wojna, którą organizm alergika toczy z wrogiem. Wróg ten jest o tyle groźny, że nie tylko jest niewidoczny, ale i wszechobecny i niezwykle trudno się przed nim uchronić. Alergeny, które dla zdrowego człowieka są zupełnie niegroźne, dla alergika stanowią poważne niebezpieczeństwo: wywołują nieprzyjemne objawy i mogą prowadzić do niebezpiecznych dla zdrowia powikłań.

PM-PL-OTRI-23-00089

Światowa Organizacja Alergii podaje, że ok. 30-40% [1]. całej populacji to osoby, u których występuje co najmniej jedno ze schorzeń alergicznych. Światowa Organizacja Zdrowia przedstawia natomiast dane, z których wynika, że alergia zajmuje trzecie miejsce [2] na liście chorób przewlekłych. NFZ szacuje, że w Polsce łącznie na choroby alergiczne choruje ok. 12 mln [3] osób, z czego aż 8 mln [4] cierpi na alergiczny nieżyt nosa, a ponad 4 mln [5] walczy z astmą. W obliczu przedstawionych danych nie można mieć wątpliwości – alergie to epidemia XXI w.

Najprościej mówiąc, alergia to nadmierna reakcja organizmu na alergen. Ta krótka definicja alergii może jednak nie oddawać tego, z czym mamy do czynienia. Innymi słowy alergia polega na nadmiernej, nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na jakąś substancję. W przebiegu tej reakcji uwalniana jest histamina [6], która odpowiada za większość objawów alergii. Alergia może wystąpić zarówno po pierwszym kontakcie z alergenem, jak i po wieloletnim kontakcie z nim. Oznacza to, że ktoś, kto przez lata nie był uczulony np. na sierść zwierząt, zaczyna reagować na ten czynnik alergicznie. Wniosek z tego taki, że na alergię można zachorować w każdym wieku, także wtedy, kiedy w okresie dzieciństwa nie było się alergikiem. Alergie mogą mieć różne podłoże. Występują alergie pokarmowe, alergie na jad owadów błonkoskrzydłych i alergie wziewne, czyli takie, w których alergen dostaje się do organizmu poprzez drogi oddechowe.

Alergeny wziewne to "uczulacze", przed którymi najtrudniej się uchronić. Dzielimy je według kilku kategorii:

- zewnątrzpochodne i wewnątrzpochodne – zależnie od tego, czy alergik jest na nie narażony w domu czy tylko na zewnątrz,

- sezonowe i całoroczne – ze względu na czas oddziaływania na organizm, alergie sezonowe to alergie np. na pyłki roślin o określonym sezonie pylenia, a alergie całoroczne to np. alergie na kurz,

- alergie krzyżowe – mówimy o nich, gdy chory uczulony na alergeny pyłków roślinnych (np. brzozy) może jednocześnie reagować na przypominające je alergeny pokarmów (np. jabłka).

Do najczęstszych alergenów wziewnych należą:

- pyłki traw, chwastów i drzew – w Polsce najczęściej uczulają pyłki traw (np. wiechlina łąkowa), chwastów (np. babka lancetowata) i drzew (np. leszczyna, brzoza, jesion, wierzba). Pyłki roślinne przenoszone są przez wiatr, łatwo dostając się do dróg oddechowych.

- pleśnie – pleśnie (np. np. Cladosporium, Alternaria, Penicillium lub Aspergillus) występują powszechnie, zarówno wewnątrz, jak i na zewnętrz. W domach rozwojowi pleśni sprzyjają zła wentylacja, suszenie ubrań wewnątrz pomieszczeń oraz hodowla kwiatów doniczkowych.

- kurz – uczulenie na kurz tak naprawdę jest alergią na odchody roztoczy domowych, trudno ich uniknąć, gdyż żyją na naszej skórze. Roztocza te lubią wilgoć i ciepło.

- zwierzęta – w Polsce najczęściej mamy do czynienia z reakcją alergiczną na psa lub kota. Co ciekawe, alergizuje najczęściej nie sierść, ale ślina kota czy psa.

Objawy alergii są powszechnie znane i dość łatwo rozpoznawalne. Najczęstszymi objawami alergii wziewnych są: wodnisty katar, uczucie zapchanego nosa, swędzenie nosa, swędzenie i zaczerwienie oczu. Mogą pojawiać się także: kaszel, uczucie drapania w gardle połączone często z charakterystycznym chrząkaniem, stan podgorączkowy, uczucie zmęczenia i rozbicia. Uporczywy kaszel, zwłaszcza duszący, niepozwalający spać w nocy, świszczący oddech, napady duszności czy uczucie ucisku w klatce piersiowej mogą oznaczać, że alergia przeradza się astmę oskrzelową.

Wydawać by się mogło, że alergia to niegroźna przypadłość. Owszem, samo pojawienie się kataru czy swędzenia oczu nie jest zagrożeniem dla zdrowia, jednak powikłania alergii mogą już bardzo mocno obciążać organizm. Skutkami przewlekłej alergii mogą być: polipy nosa, zapalenie zatok, astma oskrzelowa, w tym astma o ciężkim przebiegu, POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc).

Nawet niepowikłana alergia może mocno uprzykrzać życie. Objawy, które jej towarzyszą, mogą być bardzo uciążliwe. Katar i swędzenie mogą być tak intensywne, że utrudniają normalne funkcjonowanie, np. zaburzają sen i uniemożliwiają skupienie się. Utrudniają uprawianie sportu i rekreację na świeżym powietrzu, a czasem zmuszają nawet do zmiany zawodu (dotyczy to np. medyków uczulonych na lateks czy archiwistów z alergią na kurz).

Najskuteczniejszym sposobem walki z alergią jest unikanie alergenów. O ile nie jest to szczególnie trudne w przypadku alergii pokarmowych (wystarczy wtedy wykluczyć alergen z diety), o tyle nastręcza trudności lub okazuje się niemożliwie w przypadku alergii wziewnych. Jeśli jednak tylko alergik ma taką możliwość, powinien ograniczyć kontakt z alergenem. Każdy alergik powinien zostać zbadany i zdiagnozowany przez lekarza. Na pierwszą wizytę należy umówić się do lekarza pierwszego kontaktu – lekarza internisty w przypadku dorosłych i pediatry w przypadku dzieci. Lekarz zaordynuje leczenie lub skieruje pacjenta, w zależności od objawów i stopnia natężenia alergii, do alergologa lub pulmonologa. Leczenie wdrożone w gabinecie należy stosować zgodnie z zalecaniami, zarówno jeśli chodzi o leczenie objawowe (niwelowanie objawów spadku energii), jak i przyczynowe (wyeliminowanie przyczyny nazywane popularnie odczulaniem).

Zatkany mały nosek bez tajemnic

Niedrożność nosa to stan, w którym powietrze nie przepływa swobodnie przez nos, a oddychanie jest utrudnione. O niedrożności mówimy zarówno wtedy, kiedy problem dotyczy obu dziurek, jak i wtedy, gdy zatkane jest tylko jedno nozdrze. Niedrożność może mieć wiele przyczyn. U dzieci powodują ją zarówno sytuacje przejściowe, takie jak katar (infekcyjny lub alergiczny), obecność w nosie ciała obcego, jak i przewlekłe dolegliwości, np. przerośnięte migdały, skrzywiona przegroda nosa, polipy czy wady rozwojowe [1]. Zatkany nosek tylko czasami wymaga wizyty u lekarza, za to zawsze wymaga szczególnej troski.

PM-PL-OTRI-23-00115 

Niedrożność małego noska, bez względu na jej przyczynę, stanowi duży problem. Problem ten jest tym większy, im dziecko jest młodsze, a komunikacja z nim trudniejsza. Uczucie zatkanego nosa bywa pierwszym objawem infekcji i alergii. Starsze dzieci są w stanie komunikować taki dyskomfort, niemowlęta są jej pozbawione. Dlatego im młodsze jest dziecko, tym większej uwagi potrzebuje ze strony rodzica. U niemowląt i bardzo małych dzieci przyczyną zatkanego nosa najczęściej są infekcje i zachłyśnięcia podczas karmienia [2]. Skąd wiadomo, że maluszek ma zapchany nos? Oddycha przez usta, ma problemy z przyjmowaniem pokarmu, chrapie, źle śpi. Dziecko, które ma zapchany nosek, może być marudne i tracić apetyt. Rodzic powinien wtedy podejrzewać infekcję lub reakcję alergiczną, w drogach oddechowych może również zalegać pokarm, który dostał się tam podczas karmienia. Bez względu na przyczynę takie objawy u niemowląt powinny skłaniać rodziców do wizyty u pediatry, gdyż nawet błaha infekcja u niemowlaka może wymagać oceny lekarskiej. Im dziecko jest młodsze, tym jego drogi oddechowe są węższe i łatwiej o sytuację, w której zalegająca w nich wydzielina zaburza proces oddychania [3].

Im dziecko starsze, tym większej liczby powodów zatkanego nosa możemy się spodziewać. Zapchany nos nadal może być skutkiem infekcji, która zdarza się przecież w każdym wieku, lub reakcji alergicznej, należy jednak zaznaczyć, że u maluchów poniżej 2. roku życia częściej występują alergie pokarmowe i kontaktowe. Alergie wziewne pojawiają się zazwyczaj po ukończeniu przez dziecko 2. roku życia (choć mogą wystąpić w każdym wieku, także u młodszych dzieci) [4]. Komunikacja z dwulatkiem przebiega już całkiem sprawnie, dziecko w tym wieku, u którego nie występują problemy z rozwojem mowy, powinno używać już kilkudziesięciu – kilkuset słów [5] i jest w stanie przekazać informacje o dyskomforcie, z jakim wiąże się zapchany nos. Nawet jeśli dziecko w tym wieku nie potrafi jeszcze precyzyjnie opowiedzieć o złym samopoczuciu, z pewnością potrafi przekazać to za pomocą słów i gestów.

Infekcja, której nie towarzyszą niepokojące objawy takie jak wysoka temperatura (powyżej 38 stopni C), trudności z oddychaniem, świszczący oddech, intensywny kaszel czy ból w klatce piersiowej i wystąpienie alergicznego nieżytu nosa, nie wymagają wizyty lekarskiej. Jeśli problemem dziecka jest zapchany nosek, wystarczy użyć aerozolu, który pomoże odetkać nosek i przywróci komfort oddychania.

Zapchany nosek potrzebuje natychmiastowej ulgi, dlatego w domowej apteczce nie może zabraknąć preparatu, który działa już od pierwszego użycia. W tym przypadku idealnie sprawdzi się Otrivin dla dzieci – aerozol stworzony z myślą o małych pacjentach.

Otrivin dla dzieci to spray, który działa poprzez obkurczanie naczyń krwionośnych, zmniejszając dzięki temu przekrwienie i obrzęk błony śluzowej nosa oraz ilość wydzieliny, co skutkuje ułatwieniem oddychania przez nos. Specjalny skład leku (substancje wykazujące działanie nawilżające) zapobiega wysychaniu i podrażnieniu błony śluzowej nosa. Działanie leku Otrivin dla dzieci rozpoczyna się w ciągu 2 minut i utrzymuje się aż do 12 godzin. Aerozol idealnie sprawdza się w razie przeziębienia, kataru siennego, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa i zapalenia zatok, może być stosowany wspomagająco w zapaleniu ucha środkowego [6]. Preparat można stosować u dzieci od 2. roku życia, przy czym dzieci do 11. roku życia powinny korzystać z niego pod nadzorem osób dorosłych.

Bardzo ważne jest, żeby małe noski były udrażniane za pomocą preparatów przeznaczonych właśnie dla nich. Wybierając preparat przeznaczony dla maluchów, masz pewność, że jest on dostosowany do wieku twojego dziecka.

Poza niegroźnymi infekcjami i alergiami przyczyną zapchanego nosa mogą być również zapalenia zatok i zapalenia górnych dróg oddechowych, w tym zakażenia bakteryjne, które wymagają antybiotykoterapii. Jeśli infekcja przebiega z wysoką gorączką lub innymi niepokojącymi objawami, koniecznie skonsultuj się z pediatrą. Wizyty lekarskiej wymaga również alergia o ostrym przebiegu. W obu przypadkach używanie aerozolu do nosa przeznaczonego dla dzieci powinno stanowić uzupełniające leczenie objawowe [7].

Innym wskazaniem do wizyty lekarskiej jest obecność w nosie ciała obcego lub podejrzenie takiego stanu rzeczy. Jeśli więc wiesz, że twoje dziecko włożyło coś do nosa lub podejrzewasz, że mogło to zrobić, koniecznie zgłoś się z nim do lekarza. Wizytę należy umówić nawet wtedy, kiedy ciało obce w nosie nie jest widoczne, może bowiem znajdować się w dalszej części dróg oddechowych, co stanowi zagrożenie dla zdrowia dziecka. Podstawą stwierdzenia obecności ciała obcego w nosie nie jest tylko wywiad z rodzicem, ale także rynoskopowe badanie nosa. Leczenie polega na usunięciu ciała obcego z nosa za pomocą narzędzi – szczypców i pincet, zazwyczaj nie wymaga ono podania znieczulenia. Znieczulenie podaje się jedynie wtedy, kiedy dziecko nie jest w stanie współpracować lub gdy ciało obce znajduje się bardzo głęboko[8].